موسیقی

موسیقی کودکان را موسیقی ارف می‌نامند.که با موسیقی سنتی و لری و غمگین ترین آھنگ ھای کردی کرمانشاھی لاتی و...متفاوت میباشد. دلیل نامگذاری به نام ارف این است که آموزش موسیقی به کودکان توسط یک آهنگساز آلمانی به نام کارل ارف خلق شده است. موسیقی کودکان سبکی از موسیقی است که دارای ملودی‌های روان، شیرین و جذاب کودکانه است که توسط آهنگسازان بزرگسال ساخته می‌شود. همچنین دارای ساز بندی خاص خود است و مخاطبانی تا رده سنی نوجوانان دارد. هدف از موسیقی ارف یا موسیقی کودکان نوعی آموزش همراه با تفریح و سرگرمی است که علاوه بر آموزش موسیقی برای تربیت کودک در رفتار، مهارت‌ها، آشنایی با فرهنگ موسیقایی و… مفید است.

موسیقی ارف یا آموزش موسیقی به کودکان روش‌های مختلفی دارد، ولی معمولا در همه‌ی روش‌ها نت‌های موسیقی، ریتم خوانی و نواختن ساز‌های بلز و فلوت ریکوردر را آموزش می‌دهند و پس از اتمام دوره‌ ارف ساز‌های موسیقی را معرفی کرده و بچه‌ها ساز مورد علاقه‌شان را به عنوان یک ساز تخصصی برای ادامه دادن انتخاب می‌کنند.

موسیقی ارف در ایران

موسیقی کودک یا همان ارف در ایران قدمتی دیرینه دارد. ریشه‌ موسیقی ارف را می‌توان در موارد زیر جستجو کرد:

خیمه شب بازی یا نمایش عروسکی که دارای سابقه کهن در ایران و تمدن شرق است و عموماً مخاطب بزرگسال داشته‌است.

قصه گویی و نمایش موزیکال در صحنه یا در قالب آلبوم و بسیاری قصه‌ها و لالایی‌ها که پدران و مادران سینه به سینه آموخته و برای فرزندان خود می‌خواندند.

ترانه برای کودک که با مشارکت آهنگسازان، ترانه‌سرایان، قصه نویسان و خوانندگان کودک به صورت آلبوم، اجرای صحنه‌ای، همراه با بازی، سرگرمی، آموزش و … ساخته می‌شود.

در سال‌های اخیر آموزش موسیقی به کودکان به شیوه ارف رواج پیدا کرده‌است.

تولید آثار موسیقی کودک در ایران

با تاسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران درسال ۱۳۴۴، تولید جدی موسیقی کودک برای ضبط و نشر آغاز شد. این مرکز با مدیریت آهنگسازان و خوانندگان مطرح آن دوران جایگاه ویژه‌ای پیدا و آثار ماندگاری را ارائه کرد. به دنبالش مراکز متعدد فرهنگی و آموزشی هم آثار با ارزشی را در زمینه‌ی موسیقی کودک منتشر کردند.

پس از انقلاب تولید آثار در سبک موسیقی کودک گسترده‌تر شد و رشد چشمگیری پیدا کرد. بسیاری از هنرمندان سینما و تئاتر وارد این عرصه شدند و فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سریال‌های موزیکال متعددی مخصوص کودکان مانند سریال موزیکال مدرسه موشها، فیلم سینمایی موزیکال دزد عروسک‌ها، فیلم سینمایی موزیکال کلاه قرمزی، فیلم سینمایی موزیکال گلنار و… ساخته شد.

راک اولیه که جزوی از بھترین آھنگ ھای پرمخاطب و جدید بشمار می رفت به طور دقیق از سبک ریتم و بلوز R&B، که نوعی موسیقی رقص سیاهان آمریکایی آمیخته با بلوز بود، و همین طور سبک جاز و سرودهای انجیلی سیاهان نشات گرفت.

موسیقی راک در واقع برگرفته از موسیقی بومی و موسیقی سرزمین های غرب آمریکاست، موسیقی با رنگ و بوی عامیانه و مبتنی بر ساز گیتار که ریشه در فرهنگ روستائیان سفیدپوست آمریکایی دارد. موسیقی راک طی یک دهه از سبکی ساده و رقص محور، به گونه ای از موسیقی تبدیل شد که از نظر رنگ آمیزی، مضمون شعرها و تکنیک های صوتی الکترونیک بسیار متنوع بود.

در آخرین سال های دهه ۱۹۴۰، سبک ریتم و بلوز بین سیاهان آمریکایی به سبکی فراگیر تبدیل شد. در واقع موسیقی ریتم بلوز در سال های دهه ۱۹۵۰ به دلیل ضربآهنگ قوی و به کارگیری ساکسوفون و گیتار الکتریکی در آن، با سبک بلوز تفاوت داشت. موسیقی گروه هایی پیرو سبک سرودهای انجیلی سیاهان مثل drifters و نیز صداهای اوج گیرنده فالستو، در موسیقی گروه platters بخش مهمی از سبک ریتم و بلوز را شکل می‌دادند.

گروه bill Haley and his comets که از قدیمی ترین گروه های مهم در موسیقی راک اند رول بود، گروهی که قطعه rock around the clock آن به اولین قطعه‌ی بسیار تاثیرگذار در این سبک تبدیل شد. البته ناگفته نماند که فیلم جنگل تخته سیاه، سهمی به سزایی در شهرت این قطعه داشت. در نظر بسیاری از مردم آن دوره، این سبک تازه، به سبب شدت صدا، ضرب کوبنده و مضامین جنسی طغیان می‌کرد. جلوه طغیان دوران جوانی اما توسط اولیس پریسلی، که سلطان راک اند رول بود، نمایان شد.

در دهه ۱۹۶۰ اما، موسیقی سیاهان بیشتر سول نامیده می‌شد، اصطلاحی که در واقع بر حالت های پر احساس، منشا مذهبی و ارتباط این سبک با سیاهان تاکید داشت. از هنرمندان سبک سول می‌توان به جیمز براون، ری چارلز، و آرثا فرانکلین اشاره کرد.

گونه ای دیگر از موسیقی سول که ترکیبی است از ریتم و بلوز و موسیقی مردم پسند، موتاون نام دارد که در اصل از نام یک کمپانی ضبط صفحه در دیترویت، گرفته شده است. موتاون، عنوان ترکیبی از ریتم های آواز مذهبی سیاهان، هارمونی های مدرن، ملودی های ملایم و شعرهای درخشان آوازی توصیف شده است. گروه Diana Ross and supreme و استیوی واندر که اولین قطعه‌ی بسیار محبوب او در ۱۹۶۳، هنگامی که فقط سیزده سال داشت به اجرا درآمد، از ستارگان موتاون هستند.

در سال ۱۹۶۴ اما با سفر بیتل ها به آمریکا، دفتر تازه ای در تاریخ موسیقی راک گشوده شد. گروه بیتل ها The Beatles و rolling stones بر عرصه‌ی موسیقی مردم پسند آمریکا تاثیر گذاشتند. موسیقیدانان راک در سال های میانی و پایانی دهه ۱۹۶۰ با تاثیرپذیری از آن ها، در قلمرو وسیع تری از منابع به کنکاش صداها و ایده های موسیقیایی پرداختند. این موسقیدانان به تجربه‌ی جلوه های الکترونیک، سازهای کلاسیک و غیرغربی ،گام ها، توالی های اکوردی و ریتم های نامتعارف دست زدند.

در دهه ۱۹۶۰ موسیقی راک همچنین عناصر موسیقی عامیانه را جذب می‌کرد و شعر آوازهای آن اغلب مرتبط با موضوع های روز مثل جنگ و نابرابری های نژادی بود. محرک این تحول، در واقع موفقیت باب دیلن، آوازنویس و وُکال بود.

در سال های پایانی دهه ۱۹۶۰، موسیقی مردم پسند تنوعی چشمگیر داشت. اصطلاح های زیادی که در این دوران سر بر آوردند، نشان از بازتاب تنوع سبک های موسیقی راک در این سال ها بودند: راک عامیانه folk rock، راک جاز jazz rick، راک کلاسیک classic rock، راک توهمی psychedelic rock، راک اسیدی acid rick.

می رسیم به سال های ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱ که موسیقی راک لطمه های زیادی خورد. گروه بیتل ها رسمن منحل شدنش را اعلام کرد و سه نفر از پیشگامان موسیقی راک به طرزی ناباورانه درگذشتند، جیمی هندریکس و جنیس جاپلین و جیم موریسون. با این همه، موسیقی راک در دهه ۱۹۷۰ همچنان محبوب ماند. این دهه شاهد تداوم بسیاری از سبک های دهه ۱۹۶۰، احیای راک اند رول قدیمی و ظهور گونه ای نو از موسیقی رقص به نام دیسکو بود. اجرا کنندگان کهنه کار مثل باب دیلن و استیوی واندر و رولینگ استونز، همچنان به فعالیت ادامه دادند ولی ستاره هایی تازه نیز در این عرصه ظهور کردند، مثل لیندا رانستات، بیلی جول، بروس اسپرینگستین و دانا سامر. اوایل دهه ۱۹۷۰، مدتی نسبت به راک اند رول دهه ۱۹۵۰، مجذوبیت نوستالوژیک بوجود آمد و کمپانی های ضبط، آلبوم های زیادی از قطعه های محبوب قدیمی را در مجموعه هایی تازه، عرضه کردند.

این ساز در ایران و کشورهای آسیای مرکزی محبوبیت خاصی دارد و در ترانه هایی همچون خفن ترین آهنگ های کردی کرمانشاهی ، بکار برده می شود. اما زادگاه آن به کشور ایران باز می‌گردد. نمونه‌هایی از تصاویر این ساز در به صورت حجاری شده در طول تاریخ ایران مشاهده شده است.

برای نواختن این ساز از پنجه استفاده می‌شود و مانند تار و سه تار نمی‌توان از مضراب و ناخن برای نواختن آن استفاده کرد. معمولا برای نواختن آن از دو انگشت شست و انگشت سبابه استفاده می‌کنند. البته در برخی از ناحیه‌ها از دیگر انگشتان دست نیز برای نواختن بهره می‌گیرند. نوازنده برای نواختن دو راه دارد. یکی نواختن تارها به طریقی که نوک انگشتان با صفحه ساز برخورد نکند که در این صورت صدای شنیده شده صدای ظریفی است. در نوع دیگری علاوه بر برخورد انگشتان به سیم، به صفحه ساز هم برخورد دارد که صدای بی‌نظیری از آن شنیده می‌شود.

دوتار چه نوع سازی است؟

جلوه ظاهری این ساز ساده است. یک کاسه گلابی شکل چوبی با دسته‌ای باریک که پرده‌ها و سیم بر روی آن نصب شده است. اما اگر بخواهند آن را تزیین کنند قسمت دسته آن را با سنگ فیروزه یا استخوان شتر زیباتر می‌کنند. این کار بیشتر در استان خراسان انجام می‌شود. چوب استفاده شده برای ساخت این ساز، چوب درخت توت، گردو، زردآلو یا عناب است. در قسمت داخلی کاسه آن حفره‌هایی وجود دارد که تضمین کننده صدای ناب ساز می‌شود. در صورتی که این حفره‌ها در اثر رطوبت تغییر شکل دهند، صدای اولیه و با کیفیت از ساز به گوش نمی‌رسد.

در گذشته‌های دور چوب این ساز را با روش‌هایی به شکل پوک در‌آورند تا صدای بهتری از آن به گوش برسد. یکی از این روش‌ها قرار دادن چوب ساز درون آهنگ بود.

امروزه دو رشته سیم فلزی بر روی این ساز نصب می‌شود، اما در گذشته‌های دور از ابریشم برای ساخت سیم‌های آن استفاده می‌شد. همانطور که گفتیم این ساز دارای دو تار است. یکی از آن‌ها صدای بم‌تری دارد و دیگری به عنوان صدای زیر استفاده می‌شود.

تاریخچه ساز دوتار

بسیاری بر این باورند که این ساز برای اولین در قسمت خراسان شمالی به محبوبیت رسید. قدمت آن به چند هزار سال پیش باز می‌گردد. البته این ساز در نواحی‌های دیگری از کشورمان نیز نواخته می‌شد.

بسیاری از موسیقی‌دان‌ها این ساز را مادر تنبور و سه تار می‌دانند. این ساز در گذشته‌های دور در خراسان شمالی اهالی روستا را به دور هم جمع می‌کرد تا برای شنیدن نوای این ساز به گوش بنشینند.

دوتار در شهرهای دیگری مانند نیز ساز محبوبی است. اما در هر نقطه صدای به خصوصی از این ساز به گوش می‌رسد. اما اصول ساخت این ساز در هر منطقه به یک شکل است. به طور کلی دوتار در قسمت شمالی و شرقی ایران طرفداران بیشتری دارد. این ساز علاوه بر خراسان شمالی در شهرهای ساری، علی آباد کتول، گلستان و ترکمن صحرا هم رواج دارد. دوتار در قسمت‌های شمالی و شرقی ایران دارای تفاوت‌هایی هست. یکی از تفاوت‌های آشکار در این دو منطقه تعداد پرده‌های دسته ساز است. تعداد پرده‌های این ساز در منطقه خراسان شرقی هشت پرده و در قسمت خراسان شمالی تعداد یازده پرده بر روی دسته ساز مشاهده می‌شود.

آهنگ هایی که امروزه تو ماشینا پخش میشه شنیدین؟ نظرتون چیه دربارشون؟

اکثر این موزیک ها و یا آهنگ های جدید و پرطرفدار از نظر خودم چندان محتوای جالبی ندارن اما خب همه جا پخش میشن و همه هم میشنون

سوالی که به وجود میاد اینه که دقیقا چرا مردم ما باید چنین آهنگهایی رو بشنون؟آهنگ هایی صرفا فقط یه ریتم شاد دارن و محتوا به صفر و حتی منفی! میل میکنه.

همه ما هر روزه برای برطرف کردن نیاز های بدن غذا میخوریم.همونطور که همه میدونیم کیفیت غذا روی بدن تاثیر مستقیم داره.

موسیقی برای روح مثل غذاست. موسیقی هم روی روح چنین تاثیری داره.هر اندازه که به موسیقی های بی ارزش گوش کنیم ذهن و روحمون رو آلوده میکنه.

البته این انتظار نمیره که همه یه نوع خاص از آهنگ رو گوش داد. مثلا ما نمیتونیم تو عروسی هامون علیرضا قربانی پخش کنیم.مساله مهم اینجاست که مردم در خلوت خودشون هم چنین آهنگ هایی رو میشنوند.

خب حالا سوالی که پیش میاد اینه که موسیقی خوب دقیقا چطوریه.

از نظر من برخلاف چیزی که بین افراد وجود داره هیچ سبک یا خواننده ای بر دیگری برتری نداره.

درواقع من معتقدم موسیقی ای خوبه و ارزش شنیدن داره که بتونه یه مفهوم و شناخت رو به شنونده منتقل بکنه، اثر مخرب بر روح شنونده نداشته باشه.

الان شما همین آهنگ هایی که امروز توی جامعه شنیده میشن بررسی کنید، متن و شعرشون رو بشنوید و بهشون فکر کنید.چند درصدشون محتوای سالم و لذت بخشی دارند؟ جدای از ریتم و یا هر چیز دیگه.

جورج لوکاس در کتاب زیبایی شناسی نوشته:

هنر از زندگی هر روزه بر می آید، پس باید به نیاز های انسانی زندگی پاسخ دهد.

تشخیص موسیقی خوب فرمول خاصی نداره، هر کسی که تعدادی موسیقی رو گوش داده باشه متوجه میشه که کدوم موسیقی خوبه و کدوم خوب نیست. ولی در کل و خیلی خلاصه میتونیم اینطور بگیم که موسیقی خوب باید محتوای سالمی داشته باشه و در طولانی مدت تاثیر مخرب روی ذهن شنونده نداشته باشه و به قول لوکاس به نیاز های انسانی زندگی پاسخ بده.

البته می بایست به این نکته توجه داشته باشیم که هیچ سبک موسیقی نسبت به سبک دیگه برتری نداره، موسیقی هر سبک باید در جایگاه خودش مقایسه بشه و نمیتونیم و نباید کسی رو بخاطر سبک موسیقی مورد علاقش سرزنش یا تشویق کنیم، هر کسی در بازه های زمانی مختلف علاقه مند به یک سبک خاص میشه و شاید بعد از مدتی طرفدار یا شنونده اون سبک نباشه.

نوع دیگری از موسیقی فولکلور کردی که شامل آهنگ های جدید کردی کرمانشاهی هم است، مربوط به حکایتها و داستان‌هایی می‌شود که ترانه‌های داستانی نیز به دو بخش قهرمانی و دلدادگی قابل تقسیم هستند. در ترانه‌های قهرمانی به دلاوریها و مبارزه طلبی‌های یک قهرمان پرداخته می‌شود. در ترانه‌های دلدادگی جنبه‌های رمانتیک و عاشقانه بین دو شخص بیان می‌شود که از این میان، ترانه «زنبیل‌فروش» که جنبه عرفانی دارد و ترانه‌های «آس و حسن» و «خج و سیامند» که سرگذشت دو دلداده را بیان می‌کند، از معروفترین آثار در این بخش هستند.

در بخش دیگر موسیقی کردی، کردهای «سورانی» برای خود نوع ویژه‌ای از موسیقی دارند که به آنها «گورانی» می‌گویند که این نوع ترانه‌ها در میان کردهای اطرف شهرستان ارومیه و کردهای ترکیه (شمال) «لاوژه» گفته می‌شود و این نوع گورانی‌ها ریتمی به نام «قه‌تار» دارند که پژوهشگران براین باورند ریشه این واژه از واژه زرتشتی «گاتا» گرفته‌شده که در اوایل، مربوط به یک سری نیایش‌ها و مراسم مذهبی بوده‌است.

دومین نوع این موسیقی «هوره» نام دارد که مختص زبان کردی کلهری بوده و در جنوب کردستان و منطقه کرمانشاه خوانده می‌شود در ابتدا ترانه‌های ویژه‌ای در حمد و نیایش «اهورامزدا» بود و این واژه نیز ریشه زرتشتی دارد که برای نیایش‌های مذهبی آن زمان کردها که زرتشتی بودند، سروده شده‌اند.

در مراسم یادبود اشخاص بسیار مهم، کردها از یک نوع موسیقی که به مرثیه‌سرایی و مرثیه‌خوانی شباهت دارد به صورت ترانه و با تعریف ویژگیهای آن شخص برای او عزاداری می‌کنند.

در آیین‌های زادروز پیامبر، کردها یک نوع ویژه از موسیقی را اجرا می‌کنند که به آن «مولودی» می‌گویند. البته مولودی‌خوانی در بیشتر جوامع مسلمان رواج دارد. اولین مولودنامه در وصف و ستایش محمد را «ملاباتدیی» صوفی و عارف مشهور نوشت که بعدا مرسوم شد که در زمان عید مولود از سروده‌های وی در مولودی خوانی استفاده کنند.

اصیل‌ترین سازهای استفاده شده در موسیقی کردی «سرنا» و «دهل» هستند و بعدا سازهایی که وارد این نوع موسیقی شده‌اند مانند «دف» و «تنبور» دارای اهمیت ویژه‌ای شده‌اند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به «میژوی ئه ده بی کوردی» علاالدین سجادی و پژوهشی در فولکلور کردی مراجعه کنید.موسیقی کردی تا حدودی نمادی از شادیهاو غم و اندوه بعد ازپایان هر جنگ است.

سبک های موسیقی راک

موسیقی Rock گستره بسیار بزرگی را شامل می شود و می توان این سبک را پر طرفدارترین سبک و گلچین آهنگ های پرطرفدار که در دهه پنحاه میلادی پدید آمده است اطلاق کرد. نخستین گونه های Rock & Roll در اواخر دهه چهل پدید آمدند. از نخستین کسانی که این سبک موسیقی را به همگان معرفی کردند می توان از Chuck, Elvis Presley, Berry, Bill Haley و Buddy Holly نام برد. ریشه های اصلی این موسیقی از سویی به سبک هایی چون Country و Rockablly و از سوی دیگر به سبک های Gospel و B&R باز می گردد.

در دهه شصت زمانی که این موسیقی به بریتانیا راه یافت، هنرمندانی چون Beatles, Rolling و Stones تاثیر بسیار زیادی بر این موسیقی گذاردند و آنرا از حالت ساده پیش خارج کردند. با گذشت چند سال به تدریج سبک های Heavy Metal و Punk نیز از این موسیقی پدیدار گشتند. راک همواره به عنوان یکی از مشهورترین انواع سبک های موسیقی شناخته می‌شود.

سبک New Age

New Age سبکی در موسیقی است که تاکید بسیار زیادی بر بیان عواطف و اخساسات درونی دارد. این موسیقی معمولا از درون مایه آرام و آرامش بخش برخوردار است. آنجه در این آثار بسیار شاخص می باشد نوعی تاکید ویژه بر معنویت و مسائل روحی است. حتی برخی از آثار این سبک را می توان در مواردی چون موسیقی درمانی نیز به کار برد.

موسیقی امپرسیونیسم

موسیقی امپرسیونیسم به نوعی سبک موسیقی مدرن را به نمایش می‌گذارد. این سبک موسیقی در قرن ۱۹، آغاز حرکتی به سوی سوبژکتیویسم یا ذهنیت گرایی بود که تجربه ذهنی را اساس همه معیارها و قوانین می‌داند. هر چه در این سبک جلوتر می‌رویم، به سوی هنر انتزاعی و نارئالیستی پیش می‌رود. درموسیقی امپرسیونیسم هنرمند با بها دادن به ابداع، نوآوری و خلاقیت در خلق اثر هنری، به سمت ترسیم جهان درون خویشتن رفته و از عالم عینیت فاصله می‌گیرد.

«سیاه چمانه» که برخی آن را مقام «شیخانه» یا «صوفیانه» می‌نامند، یکی از مهمترین گونه‌های آوازی کردی وآهنگ های کردی پرطرفدار است که در مناطق جوانرود، اورامان، پاوه، نودشه، نوسود، مریوان و غرب سنندج مرسوم است. «سیاهچمانه» به شکل ده‌ هجایی و دو مصراعی و به سبک و سیاق ایرانیان کهن سروده می‌شود و گاه رگه‌هایی از عرفان دارد.

شمس قیس رازی (از مهم‌ترین منتقدان ادبی سده هفتم) در کتاب «المعجم فی معاییر اشعار العجم» به «سیاه‌چمانه» اشاره کرده است. شمس قیس رازی این مقام آوازی را مختص منطقه هورامان کردستان دانسته است. به لحاظ لغوی واژه سیاه به معنای رنگ سیاه و چمان که همان جمان بوده از کلمه کردی جامه گرفته شده و به نام جامه سیاه درآمده است. در این عبارت منظور کسی بوده که در موقع خواندن این آواز جامه مشکی می‌پوشیده‌است.

«هوره»

«هوره» یکی از گونه‌های آوازی کردی است که علاوه بر کرمانشاه و ایلام و کردستان در لرستان نیز کاربرد دارد. «هوره» را یکی از زیباترین مقام‌های آوازی کردی می‌دانند که دارای قدمت بسیاری است و درمراسم عزاداری و سوگ‌ها و ماتم‌ها و عزاداری‌ها و اتفاقات حماسی کاربرد دارد. برخی معتقدند واژه «هوره» از لفظ «اهوره» می‌آید و نامگذاری آن قدمتی حدوداً هفت‌هزار ساله دارد. عده‌ای نیز معتقدند که قدمت این موسیقی به دوران پیامبری زرتشت می‌رسد و برای خواندن بخش‌هایی منظوم از اوستا به کار می‌رفته است. هوره پیش از این معنایی مذهبی و آیینی داشته، اما هم‌اکنون در مناطق مختلف غرب کشور شکل‌های گوناگونی به خود گرفته و گاه حتی اشعار آن سروده‌ی خواننده است.

امین عباسیان (موسیقیدان اهل خطه لرستان) درباره «هوره» گفته است: برخی معتقدند که«هوره» از هور یا هُوَر گرفته شده که به معنای خورشید است. به باور خیلی‌ها هوره آوازی اساطیری است و قدیمی‌ترین آواز منطقه لرستان و مناطق غرب‌نشین از جمله کردستان، ایلام و کرمانشاه و برخی از نقاط آذربایجان غربی به حساب می‌آیند، اما خوانش آن به تبع لهجه هر منطقه متغیر است و خوانش آن به تأسی از زبان و لهجه هر منطقه فرق می‌کند.

«مور»

«مور» یکی دیگر از گونه‌های آوازی باستانی است که به «هوره» شبیه است و نوعی سکوت و آرامش را به شنونده القا می‌کند. «مور» علاوه بر کرمانشاه و کردستان در لرستان و مناطق لک‌نشین نیز رواج بیشتری دارد و در مراسم عزا و خاکسپاری خوانده می‌شود. سرنا و دهل سازهایی هستند که خواننده را هنگام خواندن «مور» همراهی می‌کنند.

«مور» (مور آوردن) در بین لک‌ها به دو شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل اول آن در مواقعی کاربرد دارد که شخص دلتنگ و غمگین باشد. در چنین مواقعی آن شخص به گوشه‌ای می‌رود و مور‌خوانی می‌کند. شکل دوم «مور» در زمان مرگ عزیزان خوانده‌ می‌شود، در چنین شرایطی، داغ‌دیدگان و اغلب زنان به صورت گروهی به خواندن «مور» و وصف خصایص مرحوم می‌پردازند. از دیگر خصوصیات مور استفاده از اشعار حماسی خصوصا بیت‌های شاهنامه فردوسی است.

این واژه ،یعنی آهنگ های پرمخاطب امروزی یاهمان هیپ هاپ، اولین بار توسط رابرت کیث ویگیگنز استفاده شد که یکی از اعضای گروه ” Grandmaster Flash and the Furious Five ” می باشد ، او برای اینکه دوست خود را که به تازگی به ارتش آمریکا پیوسته بود دست بیاندازد واژه ی “hip/hop/hip/hop” را به شکل ریتمیک مشابه موسیقی مارچ نظامی اجرا کرد . بعدها نیز او هیپ هاپ را هنگام اجرا روی استیج استفاده کرد. اوایل شکل گیری آن استفاده از این واژه (هیپ هاپ یا هیپ هوپرز) نوعی بی احترامی محسوب می شد ولی با گذر زمان به یک فرهنگ مستقل و یک ژانر موسیقی تبدیل شد که با محبوبیت بسیاری نیز همراه گشت. آهنگ Rapper’s Delight ترانه ای بود که توسط یک گروه هیپ هاپ آمریکایی به نام شوگرهیل گنگ حدود سال 1979 ضبط شد و اولین آهنگی بود که در آن واژه هیپ هاپ استفاده شد “I said a hip, hop, the hippie the hippie to the hip hip hop, and you don’t stop” علیرغم اینکه این آهنگ نخستین آهنگ رپ نبود ولی عموما در دنیا از این آهنگ به عنوان نخستین آهنگ رپ یاد می کنند .

رشد هیپ هاپ

در سال 1979 سبک هیپ هاپ تبدیل به به یک ژانر پرطرفدار مخصوصا در میان جوانان شد . این محبوبیت ادامه داشت و در سال 1990 جهانی و گسترده شد . از علت های اصلی محبوبیت رپ تفاوت ها و ساختارشکنی های آن بود . در این سبک به چارچوب‌ها و قاعده هایی که قبلا در موسیقی تعریف ‌شده بود پایبند ‌نبودند و در کل موسیقی رپ در مقایسه با بقیه سبک‌ها انعطاف‌پذیری داشت. از دیگر ویژگی‌‌های کلامی رپ که آن را متمایز می کرد این بود که چارچوب‌های کلی شعر را می شکست و اشعار خلاق و شامل انتقاد حتی گاهی با خشونت و فحاشی بود. درواقع سبک هیپ هاپ احساسات نسل جوان‌ را صریح و بی‌پردۀ بیان می کرد و واقعیت‌‌ها و معضلات اجتماعی و اقتصادی که گریبان گیر طبقات پایین جامعه بود را بازگو می کرد . درواقع فعالان هیپ هاپ تلاش می کردند به وضع حاکم اعتراض کنند .

ضرب‌آهنگ تند این سبک، حاکی از درددل‌ها و عصبانیت های فراوان آن ها از معضلات اجتماعی بود . رپرها در رپ و هیپ هاپ به ساختارهای مرسوم آهنگ‌سازی و یا قافیه‌پردازی کاملا بی اعتنا بودند که این نیز پیام خاص خود را به همراه داشت. ماهیت هیپ هاپ و رپ انتقاد به وضعیت نا به سامان موجود و اعتراض به ساختار رسمی مدرنیسم به دلیل مشکلاتی که بر آن ها تحمیل کردند می باشد.

موسیقدان فرانسوی ژان دورینگ که پژوهش‌هایی درخصوص موسیقی کردی و آهنگ کردی کرمانشاهی غمگین انجام داده معتقد است، تاریخچه سازهای آرشه‌ای در ایران به ۱۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد و ریشه اصلی آن را ساز معروف “رباب” می‎‌داند. این پژوهشگر باور دارد که قدیمی‌ترین ساز آرشه‌ای در بین کردها کمانچه بوده که در واقع همان رباب ۱۴۰۰ سال پیش است.

از آلات موسیقی کردی می‌توان به سازهای ضربی دف، دهل، طبل (تاس، جام، یک طبله) و دو طبله، سازهای بادی دوزله، شمشال و سورنا(تایه) و سازهای زهی تنبور اشاره کرد. این آلات موسیقی هنوز هم در مناطق شهری و روستاهای پلکانی کردستان کاربرد دارند.

دف

یکی از آلات موسیقی پرکاربرد در موسیقی کردی دف است که نوعی ساز کوبه‌ای محسوب می‌شود. دف از یک حلقه چوبی ساخته شده و روی آن پوست نازکی کشیده می‌شود و با ضربات انگشت می‌نوازند. این ساز بسیار شبیه به ساز دایره است اما کمی بزرگتر بوده و صدای بم‌تری دارد. از ساز دف بیشتر در مراسم‌های مذهبی و آیین‌های مرتبط با دراویش استفاده می‌شود. یکی دیگر از کاربردهای دف، استفاده در مولودی‌ها و مراسمی مانند خسوف و کسوف و همچنین بدرقه متوفی است.

دهل

دهل که در زبان کردی به آن دهول، ده هول، ده ول و دیول گفته می‌شود، معمولا همراه با سورنا نواخته می‌شود. این ساز استوانه‌ای از جنس چوب است و قطر قائده استوانه بزرگ‌تر از ارتفاع آن است. دو طرف استوانه با پوست پوشانده می‌شود. ساز دهل دارای تسمه‌ای است که به گردن و شانه آویزان می‌شود و نواختن آن را راحت‌تر می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده دهل به زمان سومریان باز می‌گردد. این ساز در سده ۱۳ میلادی توسط اروپاییان در جنگ استفاده شد و ظاهرا آن را از شرقی‌ها فرا گرفته بودند. از ساز دهل در موسیقی کردی کردستان برای مراسم عزا، عروسی و جشن نوروز استفاده می‌کنند. در گذشته ساز دهل برای اعلان جنگ و آگاهی مردم از ساعت سحر و افطار و عید فطر نیز استفاده می‌شده است.

طبل (تاس، جام، یک طبله)

طبل که گاهی به آن تاس، جام و یک طبله هم گفته می‌شود، شبیه ظرفی فلزی و گرد است که روی در آن را با نوعی پوست می‌پوشانند. در روزگاران گذشته از طبل در جنگ‌ها استفاده می‌شده است اما بعدها از خانقاه و تکیه‌های کردستان سر درآورد. امروزه دراویش طبل را به همراه دف به کار می‌برند. حتی تا چندی پیش در روستاها برای اعلام زمان افطار و سحر در ماه رمضان از طبل استفاده می‌کردند.

از کاربردهای دیگر آن می‌توان به نواختن طبل هنگام کسوف و خسوف و وقوع بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و به منظور رفع خطر اشاره کرد.

هنگامی که مجموعه‌ای از آهنگ‌ها و نغمات جدیدترین آهنگ های پرطرفدار یک مجموعه با نظم و ترتیب خاصی پشت سر هم قرار بگیرند، به مجموعه‌ی تشکیل شده ردیف می‌گویند.

ردیف تشکیل شده از هفت دستگاه به نام‌های شور، سه گاه، همایون، چهارگاه، ماهور، راست پنجگاه، نوا و پنج آواز به نام‌های ابوعطا، دشتی، افشاری، بیات ترک و اصفهان که هرکدام از این دستگاه‌ها و آواز‌ها خود از چندین گوشه تشکیل شده‌اند؛ که ترتیب قرارگیری گوشه‌ها هم در شکل گیری ردیف موثر است.

اینکه هر گوشه متعلق به کدام دستگاه یا آواز است بستگی به حس و حال آهنگ و ویژگی‌های ساختاری گوشه مثل نت‌های شاهد، ایست و … دارد. (نت شاهد نتی است که بیشتر بر آن تاکید می‌شود و نت ایست نتی است که روی آن توقف می‌شود یا قطعه با آن تمام می‌شود).

ردیف به دو دسته ردیف آوازی و ردیف سازی تقسیم بندی شده است؛ که همان طور که از اسمش پیداست ردیف آوازی برای آموزش خواندن آواز و ردیف سازی برای آمورش ساز‌های مختلف است.

با توجه به نسخ خطی قدیمی دیده می‌شود که واژه‌ی دستگاه از اواسط دوران صفوی تا اواخر قاجاریه در موسیقی ایرانی وجود داشته، اما واژه‌ی ردیف تنها در اواخر قاجار به کار گرفته می‌شده و در دوران قبل‌تر نقشی نداشته است. یکی از این اسناد موجود، کتاب بحور الالحان است که مربوط به دوره‌ی قاجار می‌باشد. این کتاب از اولین کتاب‌هایی است که به شکل دقیق نام هفت دستگاه و گوشه‌های آن را گفته است، اما از واژه ردیف سخنی به میان نبرده است.

به گفته برخی از صاحب نظران هدف از شکل گیری ردیف، در اختیار داشتن مجموعه‌ای منظم برای تعلیم و آموزش تک تک گوشه‌ها و آواز‌ها بوده است.

در دوران ناصرالدین شاه قاجار فردی به نام علی اکبر فراهانی که از نوازندگان چیره دست دربار ناصرالدین شاه قاجار بود به دلیل علاقه‌ای که به موسیقی ایرانی داشت، موسیقی ایرانی را طبقه بندی کرد. از ردیف علی اکبر خان آثاری به جا نمانده، ولی بیشتر آثارش را در ردیف‌های بعدی که از طریق فرزندانش منتقل شد، می‌توان دید.